Dla ucznia

Co to są prawa dziecka?

Janusz Korczak powiedział kiedyś „nie ma dzieci są ludzie”. I to jest prawda. „Dziecko to także człowiek tylko, że jeszcze mały...”. Przecież każdy dorosły kiedyś również był dzieckiem. Tak więc, podobnie jak każdy dorosły, dziecko jest właścicielem pewnych praw i wolności. Nazywają się one prawami człowieka. Źródłem tych praw jest godność człowieka, zwana również człowieczeństwem. W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zapisana jest ona w art. 30:

„Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych”. 

Z godności wywodzą się dwie zasady: wolność i równość, które są podstawą wszystkich praw człowieka. Wolność oznacza to, że człowiek nie jest własnością kogokolwiek, posiada wolną wolę, może samodzielnie podejmować decyzje i świadomie ponosić za nie odpowiedzialność (dziecko uczy się tego w trakcie dojrzewania). Równość oznacza, że każde dziecko ma takie same prawa i ma być tak samo traktowane przez wszystkich bez jakiejkolwiek dyskryminacji.

Prawa dziecka, podobnie jak prawa człowieka podzielone są według kategorii na prawa:

• osobiste, umożliwiające rozwój dziecka. Są to: prawo do życia, prawo do tożsamości, prawo do rozwoju, prawo do wychowania w rodzinie, prawo do wyrażania własnych poglądów, prawo do informacji;
• polityczne lub publiczne, dzięki którym dziecko wyraża swoje poglądy i uczestniczy w życiu swojej grupy, społeczności, państwa. Są to prawa: prawo do wyrażania własnych poglądów, prawo do uczestniczenia w stowarzyszeniach;
• socjalne, które są obowiązkami państwa i dorosłych do stworzenia odpowiednich warunków do rozwoju umysłowego i fizycznego dziecka. Są to: prawo do godnych warunków życia i odpowiedniego poziomu życia, prawo do opieki zdrowotnej, prawo do odpoczynku;
• ekonomiczne, umożliwiające dziecku przygotowywanie się do niezależności materialnej od innych. Najważniejszym jest prawo do nauki; ponadto ochrona prawa pracy podejmowanej, czy to w ramach obowiązku nauki czy wakacyjnego zarobku.

Ratyfikując Konwencję o Prawach Dziecka, państwo i dorośli zobowiązali się do uznania dobra dziecka za najwyższy cel w traktowaniu człowieka - dziecka. Zobowiązali się również do przygotowanie dziecka do dorosłego życia i ochrony dziecka przed wszelkiego rodzaju przemocą (niewolnictwem, handlem ludźmi, wykorzystywaniem seksualnym, pracą przymusową, udziałem w działaniach zbrojnych).

Ponadto, państwa zobowiązały się do dostosowania instytucji publicznych do działań na rzecz ochrony praw dziecka. W Polsce Konstytucja RP z 1997 r. ustanowiła instytucję Rzecznika Praw Dziecka, który stoi na straży praw i wolności dziecka.

Uczeń ma prawo do:

- znajomości swoich praw,
- zapoznania się z programem nauczania poszczególnych przedmiotów,
- zapoznania się z wewnątrzszkolnym systemem oceniania i oceny zgodnie z jego założeniami,
- właściwie zorganizowanego procesu kształcenia,
- opieki wychowawczej i zapewnienia warunków bezpieczeństwa, 
- higienicznych warunków nauki.
- życzliwego podmiotowego traktowania w procesie kształcenia i wychowania, 
- swobody w wyrażaniu własnych poglądów, myśli i przekonań, 
- rozwijania swoich zainteresowań, zdolności i talentów na zajęciach lekcyjnych, pozalekcyjnych oraz poza szkołą w szczególności realizowanie indywidualnego programu lub indywidualnego toku nauki, na zasadach określonych odrębnymi przepisami, 
- powiadamiania go o terminie i zakresie pisemnych sprawdzianów,
- jawnej i umotywowanej oceny, 
- odpoczynku w czasie przerw świątecznych i ferii, 
- uzyskania pomocy w przypadku trudności w nauce, 
- korzystania z opieki zdrowotnej oraz poradnictwa i terapii pedagogicznej i psychologicznej, 
- korzystania z pomieszczeń szkolnych, sprzętu środków dydaktycznych,
księgozbioru biblioteki i świetlicy tak podczas zajęć lekcyjnych jak i pozalekcyjnych, 
- uczestnictwa i udziału w organizowaniu imprez kulturalnych, sportowych i rozrywkowych na terenie szkoły,
- uczestnictwa w organizacjach i stowarzyszeniach działających na terenie szkoły,
- tajności korespondencji oraz tajemnicy życia prywatnego i rodzinnego 
- ochrony swojej własności,
- odwoływania się,

Uczeń ma obowiązek:

- przestrzegania obowiązujących w szkole przepisów,
- uczyć się systematycznie, pracować nad własnym rozwojem, aktywnie uczestniczyć w zajęciach lekcyjnych i życiu szkoły,
- godnie reprezentować szkołę, 
- odnosić się z szacunkiem do nauczycieli i innych pracowników szkoły, 
- chronić własne życie i zdrowie, przestrzegać zasad higieny, 
- dbać o ład , porządek oraz mienie szkolne, własne i innych, starać się o uzyskanie jak najwyższej oceny własnego zachowania